• Onderzoek naar neveneffecten
• Beslissing van Pfizer
• Wat zijn mogelijke gevolgtrekkingen?
• En de andere pijnstillende en ontstekingsremmende medicatie?
• Tot slot

Midden december werden door het Amerikaanse Cancer Institute de resultaten bekend gemaakt van een grootschalig wetenschappelijk onderzoek waarbij de remmende invloed van Celebrex® op het ontstaan van darmpoliepen werd nagegaan.
Een studie waarbij tevens werd gelet op de mogelijke risico’s van een behandeling met Celebrex® voor het hart en de bloedvaten.  Drie grote groepen patiënten werden met mekaar vergeleken : een placebo groep, een groep die dagelijks 400 mg en een groep die dagelijks 800 mg Celebrex® gebruikte.
Nu blijkt uit deze studie dat het risico op hartinfarct in de groep patiënten behandeld met Celebrex®, significant hoger ligt dan in de groep die geen Celebrex® kreeg. Het risico bij die patiënten die 800 mg kregen ligt hoger dan het risico van de groep die 400 mg Celebrex® innam.
De resultaten van deze studie waren voor velen een verrassing daar in andere studies geen significante toename werd gezien van hart- en bloedvataandoeningen. Hoe dit komt en wat de juiste betekenis is van die toename onder een behandeling met Celebrex®, is momenteel niet volledig duidelijk en moet nog verder worden onderzocht.

Omdat met dit toegenomen risico rekening moet gehouden worden nam de firma Pfizer, de producent van Celebrex®, voorlopig althans en in afspraak met de Amerikaanse autoriteiten, volgende beslissing:

• Celebrex® wordt (vooralsnog) niet van de markt gehaald.
• Men raadt aan een behandeling met Celebrex® voor te behouden voor die patiënten waarvoor geen valabel alternatief bestaat (t.t.z. die patiënten die zeer slecht de klassieke ontstekingsremmers verdragen en toch een ontstekingsremmend middel hard nodig hebben).
• Men raadt een maximale dosis van 200 mg Celebrex® per dag aan (nota: Celebrex® is voor patiënten > 65 jaar met artrose slechts terugbetaald à rato van 6 doosjes per jaar, t.t.z. gemiddeld 1 gelule van 200 mg om de 2 dagen. Voor patiënten met reumatoïde artritis worden wel 400 mg Celebrex® per dag terugbetaald (maximaal 24 doosjes per jaar).  Men vermoedt, doch er bestaat hierover uiteraard geen zekerheid, dat een dosis van maximum 200 mg Celebrex® per dag een beduidend lager risico inhoudt dan de hogere dosissen. Patiënten onder een behandeling met Celebrex® hoeven zich geen grote zorgen te maken.  Ze verminderen wel best de dagelijkse dosis tot maximum 200 mg per dag (een dosis die reeds heel wat patiënten reeds gebruikten)

Daar een dosis van 200 mg Celebrex® per dag voor enkele patiënten met een ernstige artrose of een ernstige artritis een onvoldoende effect geeft, en we de vraag kunnen stellen of ook de andere COXIB’s (Bextra, Arcoxia) die op de markt zijn (nvdr: Vioxx® werd in 2004 teruggetrokken) een gelijkaardig risico inhouden, stelt zich de vraag wat eventueel de alternatieven zijn voor die COXIB’s, (de  “ maagvriendelijke ontstekingsremmers”).

Er zijn twee belangrijke mogelijkheden:

• Het gebruik van een klassieke ontstekingsremmende medicatie (een zogenaamde NSAID) doch onder de bescherming van de maag met een maagzuurremmende medicatie zoals Omeprazole 20 mg 1 per dag. Daarbij wordt de voorkeur gegeven aan een medicatie met een niet al te lange werkingsduur en er wordt gestreefd wordt naar de laagst mogelijke effectieve dosis.
• De vervanging van (of een gedeeltelijke vervanging van) een NSAID door een zuiver analgetische (pijnstillende) medicatie zoals paracetamol doch in een voldoende hoge dosis : 2 à 4 gram per dag (dus bv. Dafalgan forte® 1 gr 2 à 4 per dag of Panadol® 1 gr 2 à 4 gr/dag). Paracetamol in een dergelijke dosis is voldoende veilig, veroorzaakt geen maagproblemen, verhoogt het risico op hart en bloedvataandoeningen niet en kan in sommige gevallen het gebruik van een ontstekingsremmer vermijden of toelaten de dosis ervan te verlagen.

Zo pas (op 20/12) waarschuwde de Amerikaanse Food en Drug Administration (FDA) ook voor de pijnstillende en ontstekingsremmende medicatie naproxen (merknamen : Aleve®, Apranax®, Naproflam®, Naprophar®, Naprosyne®, Naproxene EG®) wegens een verhoogd risico op darmproblemen na een langdurig gebruik ervan.
De FDA raadt aan het middel niet langer in te nemen dan 10 opeenvolgende dagen.  Ook hier is er geen reden voor paniek bij onze reumapatiënten. Het werkzame bestanddeel Naproxen is reeds sinds 1976 in de handel en sinds 1994 zelfs zonder voorschrift verkrijgbaar.  Zeer veel mensen nemen dit geneesmiddel reeds jarenlang in zonder problemen.   De VRL vzw raad de patiënten, die dagelijks een ontstekingsremmers nodig hebben,  aan in overleg met hun behandelende geneesheer, hun situatie te bespreken en zo nodig over te schakelen naar een andere voor hun gepaste pijnstiller / ontstekingsremmer.

Er stelt zich uiteraard de vraag hoe het komt dat pas na vele jaren blijkt dat bepaalde geneesmiddelen (nieuwe, voorheen niet gekende, nevenwerkingen kunnen vertonen. Het antwoord hierop is eenvoudig. Bepaalde incidenten, zoals bv. een hartinfarct, kunnen zich ook voordoen bij mensen die helemaal geen ontstekingsremmers gebruiken.
Wanneer het gebruik van bepaalde ontstekingsremmers slechts een kleine verhoging van het risico op infarct met zich brengt is er soms een jarenlang onderzoek op een groot aantal patiënten nodig om te kunnen besluiten dat er een statistisch significante toename is van het risico.  Hoe minder sterk die toename hoe meer patiënten er bij een dergelijk onderzoek moeten betrokken worden en hoe langer de duur van het onderzoek  (soms meerdere jaren).
Of een relatief kleine toename van een bepaald risico aanleiding moet geven tot het niet meer gebruiken van een bepaald geneesmiddel is een andere vraag.  Dit hangt af hoe belangrijk dit geneesmiddel is en in welke mate het vervangen kan worden door een gelijkwaardig geneesmiddel (dat mogelijks even schadelijk is maar waarvan die schadelijkheid nog niet bewezen werd !!!)

Deze opmerking geldt niet alleen voor geneesmiddelen maar ook voor heel wat andere zaken.  Zo is de kans op het neerstorten van op een grote hoogte groter bij de passagiers van een vliegtuig dan bij de mensen die gewoon op de begane grond blijven.  Het risico op bv. de ontwikkeling van bepaalde kankers is significant groter bij de bewoners van een grootstad dan bij de bewoners van het platteland.  In feite zou wat dit risico betreft dus het best iedereen op het platteland gaan wonen.
Toch vinden we het een zeer goede zaak dat de geneesmiddelen industrie en de artsen elk  geneesmiddel, ook na het op de markt brengen ervan, zeer nauwgezet blijven volgen op het optreden van -soms onvermoede- nevenwerkingen bij het mogelijk optreden van een nevenwerking, in het belang van de patiënt dan goed gaan afwegen of een bepaald geneesmiddel al dan niet in de handel blijft.
Ondertussen zorgen de meeste moderne geneesmiddelen voor een beter en een langer leven voor de meeste patiënten en is het nuttig effect ervan vaak heel wat groter dan de mogelijke risico’s.
Een rationeel goed overwogen en goed doordacht gebruik van de geneesmiddelen blijft van essentieel belang. Ze zijn onmisbaar maar ze moeten op een correcte manier gebruikt worden.

De Vlaamse Reumaliga blijft de verdere ontwikkelingen in het dossier van de COXIB- medicaties op de voet volgen en ze zal regelmatig op haar website hierover een zo objectief mogelijk informatie bezorgen.

De leden van de Vlaamse Reumaliga worden ook op de hoogte gebracht via het ledentijdschrift Reuma dat om de 3 maanden wordt opgestuurd en zo nodig via tussentijdse informatieve brieven.

Johan Waes

Voorzitter van de Vlaamse Reumaliga vzw

• Informatie over Vioxx®
• Meer informatie: Vlaamse Reumaliga vzw
  Bleekstraat 7, 2800 Mechelen
  Tel. 015-21 11 21 van 09:00 tot 12:00